Frank Bosman and Deborah de Koning op conferentie ‘Klimaskepsis Interseksional’ te TU Dortmund
Op 19 en 20 maart 2024 vond aan de Technische Universität Dortmund de conferentie ‘Klimaskepsis intersektional? Säkulare und religiöse Narrationen gegen die sozial-ökologische Transformation in Deutschland’ plaats. Centraal stond de dynamiek tussen religieuze verhalen en taalgebruik en/in klimaat sceptische groeperingen in Duitsland zoals de AFD (Alternatief voor Duitsland), een radicaal-rechtse Duitse politieke partij, alsook diverse Duitse (systematische) theologen die zich uitspreken tegen klimaatactivisme. Regelmatig kwamen in de bijdragen thema’s aan bod die specifiek de Duitse context betroffen zoals de relatie tussen Heimatschutz en Klimaschutz in het licht van eco-fascisme. Maar diverse sprekers verwezen in hun analyse ook naar de bekende internationale jonge klimaatactivisme Greta Thunberg. Vaak ging het daarbij om visuele en materiele verwijzingen zoals bijvoorbeeld pamfletten waarop zij als Santa Greta is afgebeeld met aureool om haar hoofd en de aardbol in haar handen, of het gebruik van een autosticker met de tekst ‘fuck you Greta’ daarop.
De bijdrage van Frank Bosman sloot daarbij aan. Hij had het over de weergave van Greta Thunberg en het religieuze taalgebruik dat zowel door klimaatsceptici alsook door klimaatactivisten wordt ingezet om haar klimaatactivisme te duiden. De laatsten vergelijken Thunberg soms in positieve zin met religieuze grootheden zoals Jeanne d’Arc, een jonge vrouw die een cruciale rol speelde in de Honderdjarige oorlog tussen Engeland en Frankrijk (1337-1453), of Bernadette Soubirous (1844-1879), de heiligverklaarde zieneres van het beroemde Franse bedevaartsoort Lourdes. Verder vergeleek de bekende Vlaamse kerkjurist Rik Torfs haar met het orakel van Delphi. Ook klimaatsceptici gebruiken religieuze concepten en noemen haar patroonheilige van de klimaatveranderingskerk. Opvallend is dus dat zowel klimaatsceptici als klimaatactivisten religieuze concepten gebruiken om Greta Thunberg en haar werk te duiden, maar uit dat taalgebruik zelf is niet direct af te leiden of dit negatief of positief bedoeld is.
Deborah de Koning presenteerde een bijdrage over wat ‘heilig’ is in klimaatreligie aan de hand van diverse protestborden uit de nationale mars voor klimaat en rechtvaardigheid die in november 2023 in Amsterdam plaatsvond en waarin 70.000 tot 85.000 mensen meeliepen. Op die protestborden wordt vaak de aardbol afgebeeld met daarbij teksten die gaan over de aarde als moeder die slecht behandeld wordt. Ze stelde dat de manier waarop de aardbol door klimaatgeëngageerden wordt ingezet, laat zien hoe de mens via de aardbol naar zijn/haar eigen handelen verwijst. De aarde krijgt daarbij een door de mens heilige autoriteit toegeschreven. Tegelijkertijd is de aarde machteloos: het is de mens die over en voor de aarde spreekt. Het lot van de aarde ligt daarmee in de handen van de mens. Deze nadruk op menselijke verantwoordelijkheid sluit naadloos aan bij waarden die in een post-seculiere samenleving hooggehouden worden.